Door Jolien Ghyselinck
Het is moeilijk zijdelings toe te kijken en gewoon te luisteren naar hoe mensen vanuit angst en onwetendheid die mensenrechten, die er ook voor hen zijn, nu precies niet belangrijk vinden.
Angst en onwetendheid, de twee echte moordenaars van onze tijd. Deze twee krachten alleen of in combinatie verlagen onze graad van menselijkheid. Maar erger nog, dodelijker nog, is het onbesef van hoe hard deze twee krachten aan het werk zijn. Bijvoorbeeld: hoe er gesproken en omgegaan werd en wordt met de vluchtelingensituatie.
We leven in een wereld waarin onrecht en onrechtvaardigheid in tal van praktijken vorm krijgen. Dus het is goed dat er mensenrechten zijn, nog beter als deze internationaal worden nageleefd. Het is moeilijk zijdelings toe te kijken en gewoon te luisteren naar hoe mensen vanuit angst en onwetendheid die mensenrechten, die er ook voor hen zijn, nu precies niet belangrijk vinden.
Wij, mensen, hebben er al eeuwen voor gestreden en moeizaam voor gewerkt, hoe kunnen we dat zomaar vergeten of niet weten? Of zelfs geen openheid tonen om het te weten?
Het is te gemakkelijk om gewoon te zeggen dat het ook maar mensen zijn die dit zeggen. Het is te gemakkelijk om de schuld bij overheden en zelfs de vluchtelingen te leggen. Omdat we mens zijn, dragen we zelf de verantwoordelijkheid om menselijk te zijn.
Angstig zijn, is ook menselijk. Maar durven inzien dat het een ongegronde angst is, daar is moed voor nodig. Waar is die moed?
Angst is een biologisch gegeven en stelt ons in staat om voorzichtig te handelen en aan gevaren te ontsnappen.
Desalniettemin is ze vaak irrationeel. We weten het al zo lang dat in onze tijd angst eerder een slechte dan goede raadgever is. Het is belangrijk dat we opnieuw een evenwicht zoeken tussen ratio en emotie.
Onwetendheid mag in onze maatschappij geen excuus meer zijn. Kennis is overal, er voor open staan en ze met kritische zin bekijken, niet. Iedereen heeft recht op zijn mening, dat is ook een mensenrecht.
Een gevoel is wel niet hetzelfde als een mening, ook dat lijken we al te vaak met elkaar te verwarren. Hoewel ze elkaar kunnen versterken of verzwakken. Dit moeten we ook beseffen en durven inzien.
Wie durft zijn/haar mening grondig te staven en zijn/haar hiaten in zijn/haar argumentering toe te geven en misschien zelfs op te vullen? Wie durft verder dan zijn/haar eigen waarheid te kijken en de feiten te zien? Wie durft verder te lezen en luisteren dan enkel de mainstream mediakanalen? Ook daar is moed voor nodig.
Ondanks dat we als naties internationale verplichtingen hebben om vluchtelingen op te vangen en te helpen, schuiven we onze verantwoordelijkheid liever af op andere naties of instanties.
De media spreekt meestal sensationeel over: “De Vluchtelingencrisis!”. Zoals menig auteur mij al voorafgaand opmerkte, is er geen vluchtelingencrisis, maar een opvangcrisis. We waren en zijn er niet op voorbereid, terwijl verschillende journalisten en onderzoekers het al zo lang zagen aankomen en vooral: we zijn internationaal gebonden om erop voorbereid te zijn.
Ondanks dat we als naties internationale verplichtingen hebben om vluchtelingen op te vangen en te helpen, schuiven we onze verantwoordelijkheid liever af op andere naties of instanties.
We zijn te druk bezig met onszelf, ons eigen klein land, een normale reactie na een economische crisisperiode, maar een jammerlijke zaak vanuit humaan en internationaal oogpunt.
Europa doet nu pogingen om internationale afspraken te doen naleven en samenwerking te bevorderen, “maar dan moet iedereen wel mee doen”, oppert een Vlaamse politicus. Ik mag het hopen dat iedereen mee doet, niet alleen vanuit een politieke en/of wettelijke verplichting, maar vooral vanuit een menselijke en morele verplichting.
“Ik betaal geen belastingen om vluchtelingen te helpen, zelf is het voor mij al lastig genoeg om de eindjes aan elkaar te knopen.” Ik begrijp dat standpunt, maar ruik opnieuw meer angst dan rede.
Alsof onze belastingen gaan verlagen of verhogen op basis van het aantal werklozen en vluchtelingen. En dan nog: het grootste deel van ons belastinggeld gaat naar infrastructuur en andere faciliteiten, zoals sociale zekerheid, niet naar vluchtelingenhulp.
Ook hier schrik ik van de verborgen premisse die onmenselijkheid heet. De geschiedenis heeft al meermaals aangetoond dat het ons ook kan overkomen en toch lijken wij maar niet te leren van onze geschiedenis.
Maar vooral: hen is niets beloofd. Ze trokken niet naar hier voor een beter leven, maar vanuit de drang om te overleven.
“In stromen komen de vluchtelingen naar het beloofde land, ons beloofde land.” Van stromen is geen sprake. Uit verschillende studies blijkt dat het aantal vluchtelingen naar ons land ontzettend meevalt.
Maar vooral: hen is niets beloofd. Ze trokken niet naar hier voor een beter leven, maar vanuit de drang om te overleven. “Ons land”, wat is dat eigenlijk? Grenzen zijn maar grenzen. Het land is maar van ons doordat wij toevallig in dit deel van de wereld geboren zijn.
Ik geloof dat de wereld van iedereen is en dat iedereen vrij moet kunnen zijn. Zij konden niet vrij zijn. Zij werden verjaagd, bekogeld en gebombardeerd. Het enige stukje vrijheid dat ze nog hadden of hebben, is vluchten.
Oplossingen voor de vluchtelingenproblematiek zijn even moeilijk als talrijk, ook omdat gevolgen vaak lastig in te schatten zijn.
Maar laten we onszelf niet verliezen in angst en de voorzichtigheid vanuit de rede een plaats geven. En laat ons vooral blijven open staan voor meer kennis, zodat we onze woorden meer kunnen nuanceren en dat de menselijkheid vanuit begrip primeert.
Graag wil ik besluiten met een oproep om niet ten prooi te vallen aan een andere seriemoordenaar van onze tijd: onverschilligheid. We moeten proberen door middel van kennis en onze menselijkheid de angst en onwetendheid uit ons leven te bannen. “Moeten”, maar beter nog: vanuit het willen en dan het gewoonweg doen!
Meermensen 